تحلیل SWOT (یا ماتریس SWOT) چیست؟
تحلیل SWOT (یا ماتریس SWOT) مخفف نقاط قوت (Strength)، ضعف (Weakness)، فرصت ها (Opportunities) و تهدید ها (Threats)، و یک روش برنامه ریزی ساختاری است که این چهار عنصر را در یک سازمان، پروژه یا کسب و کار ارزیابی می کند. تحلیل SWOT می تواند برای یک شرکت، محصول، محل، صنعت، یا فرد انجام شود. تعیین اهداف سرمایه گذاری در کسب و کار یا پروژه و شناسایی عوامل داخلی و خارجی که برای دستیابی به هدف مشخص شده مطلوب و نامطلوب هستند نیز در این فرآیند انجام می شود.

عناصر تشکیل دهنده SWOT
مفهوم هر یک از این عناصر به شرح زیر است:

✅ نقاط قوت (Strength): ویژگی های کسب و کار یا پروژه که مزیتی نسبت به دیگر رقبا محسوب می شود.

✅ نقاط ضعف (Weakness): ویژگی های کسب و کار یا پروژه که نسبت به دیگران یک نکته ی منفی به حساب می آید.

✅ فرصت ها (Opportunities): عناصر محیطی که کسب و کار یا پروژه می تواند به نفع خود از آنها بهره برداری کند.

✅ تهدید ها (Threats): عناصر محیطی که می تواند برای کسب و کار یا پروژه مشکل ساز باشد.

شناسایی این عناصر یا همان SWOT ها، به این علت مهم است که می توان از آنها در برنامه ریزی برای دستیابی به اهداف بعدی استفاده کرد. تصمیم گیرندگان باید در ابتدا با توجه به SWOT ها تعیین کنند که آیا اهداف مورد نظر قابل دستیابی هستند یا خیر. اگر هدفی قابل دستیابی نیست، باید آن را تغییر داده و روند را تکرار کرد.

کسانی که از تحلیل SWOT استفاده می کنند، باید سؤالاتی خطاب به سازمان خود مطرح کنند که پاسخ آنها اطلاعات مهمی برای هر عنصر (نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدات) فراهم آورد.

دو بخش SWOT
SWOT از دو بخش تشکیل شده است: نقاط قوت و ضعف، به مسائل داخلی سازمانی اشاره می کنند، در حالی که فرصت ها و تهدیدات بیرون از شرکت و در محیط اطراف وجود دارند.

نقاط قوت یک شرکت می تواند در مدیریت سریع و جامع فرآیند برندینگ، و ضعف های آن می تواند در توزیع محصولات و یا تاخیر پرداخت باشد. این مشکلات و مسائل، درونی هستند و باید به طور مداوم تحلیل و برطرف شوند. اغلب برای ارزیابی این دو جنبه از مشاوران کمک می گیرند، چرا که بسیاری باور دارند یک “غریبه” می تواند بینش کامل تری داشته و اطلاعات بیشتری را در این موارد در اختیار قرار دهد.

دو عامل خارجی، فرصت ها و تهدیدها، در کنترل سازمان نیست. محیط بیرونی، که شامل رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، قانونی، نظارتی، ملی و حتی بین المللی است، باید به طور مداوم برای ردیابی تهدیدات و فرصت ها بررسی و تحلیل شود.

چک لیست SWOT برای نقاط قوت
در ادامه، مثالی از نحوه انجام تحلیلSWOT به طور کامل ارائه می شود. اما پیش از آن، برای نمونه، به صورت خلاصه چک لیست لازم برای پیدا کردن نقاط قوت را مشاهده می کنید:

نقاط قوت مالی
مهم ترین منبع رشد مالی شما چیست؟
مشتریان فعلی شما کدامند؟ محصول خاص شما چیست؟
ساختار هزینه – خدمات شما به چه صورت است؟

نقاط قوت مشتری
علت افزایش مشتری شما چیست؟
آیا افزایش مشتری های شما به دلیل معرفی مشتری جدید توسط مشتری قدیمی ست، یا از طریق صنعت خاصی؟
دلیل این که مشتریان شما را به رقبایتان ترجیح می دهند، چیست؟

نقاط قوت داخلی
شما به عنوان یک سازمان چه کاری را خیلی خوب انجام می دهید؟
آیا شما در صنعت خود نوآوری دارید؟
آیا ارتباط با مشتری و یا شرکای قدرتمندی دارید؟

نقاط قوت آموزش و رشد
وجه تمایز نیروی کار شما با رقبایتان در چیست؟
آیا برنامه توسعه نیروی کار شما می تواند جزو نقاط قوت شما باشد؟
آیا فرهنگ سازمانی شما می تواند وجه تمایز قدرتمند شما باشد؟

مثال از تحلیل ماتریس SWOT
فرض کنید یک استارت آپ در زمینه ی مشاوره دارید. تحلیل SWOT شما پس از پاسخ به سوالات مربوط به هر عنصر باید تقریبا به صورت زیر باشد:

نقاط قوت
ما قادر به پاسخگویی بسیار سریع هستیم زیرا خط قرمزی نداشته و نیازی به تایید مدیران سطح بالاتر نداریم.
ما توانایی بسیار خوبی در حفظ مشتریان و حفظ ارتباط با آنها داریم، زیرا مقدار فعلی کار به ما زمان زیادی برای اختصاص دادن به مشتریان می دهد.
مشاور اصلی ما شهرت خوب و پیشینه ای قوی دارد.
اگر متوجه شویم که بازاریابی ما، سازمان را به نتایج دلخواهمان نمی رساند، می توانیم به سرعت تغییر مسیر و استراتژی دهیم.
ما در حال حاضر مخارج و مشغله های کمی داریم، بنابراین می توانیم به مشتریان خدمات خوب و محصولی ارزشمند و به صرفه ارائه دهیم.
نقاط ضعف
شرکت ما حضور یا اعتبار کمی در بازار دارد، و شناخته شده نیست.
ما تعداد بسیار کمی کارمند داریم، و مهارت های آنان در بسیاری از زمینه ها محدود و جزئی ست.
عدم حضور کارکنان اصلی ما برای مدت کوتاه یا از دست دادن آنها به صورت کامل، می تواند آسیب بسیار بزرگی به ما برساند.
جریان نقدینگی ما در ابتدای کار اندک خواهد بود و نمی توانیم روی آن حساب کنیم.
فرصت ها
صنعت ما در حال گسترش و پیشرفت است، و در آینده ی نزدیک فرصت های بسیاری برای موفقیت خواهیم داشت.
دولت قصد دارد کسب و کارهای محلی را تشویق و ترغیب کند.
رقبای ما ممکن است در اتخاذ فن آوری های جدید آهسته تر از ما عمل کنند.
تهدیدات
پیشرفت های تکنولوژی ممکن است بازار را به گونه ای تغییر دهد که فراتر از توانایی انطباق ما باشد.
یک تغییر کوچک در نقاط تمرکز یک رقیب بزرگ ممکن است موقعیتی را که ما در بازار به دست می آوریم از بین ببرد.

مزایای تحلیل SWOT
چرا باید زمان کسب و کار خود را صرف این تحلیل کنید؟ به طور خلاصه، تحلیل SWOT مزایایی نسبت به سایر تحلیل های مربوط به کسب و کار دارد.

مقرون به صرفه
شما نیاز به آموزش گسترده و هیچ گونه مهارت فنی برای انجام تحلیل SWOT ندارید. به یک مشاور خارجی نیز نیاز ندارید. تنها یک کارمند که اطلاعات کافی از کسب و کار دارد کافی ست. شما می توانید با استفاده از اطلاعات ثبت شده در نرم افزار CRMتان و گزارش های آن، فرآیند تحلیل را به طور چشمگیری سرعت بخشید.

کاربردهای متعدد
تجزیه و تحلیل SWOT می تواند برای انجام تجزیه و تحلیل رقابتی، برنامه ریزی استراتژیک و موارد مشابه مورد استفاده قرار گیرد. چرا که از طریق تجزیه و تحلیل SWOT، یک کسب و کار می تواند عوامل محیطی و نقش مطلوب یا نامطلوب آنها را در هدف مشخصی شناسایی کند.

بحث و تبادل نظر
تجزیه و تحلیل SWOT باعث بحث و تبادل نظر می شود. مهم است که کارکنان شما اطلاعات یکپارچه و هماهنگی داشته باشند. تک تک کارمندان نقش مهمی در پیشبرد سازمان به سوی موفقیت ایفا می کنند. بحث در مورد نقاط قوت و ضعف اصلی شرکت کمک می کند تا تهدیدات و فرصت های خود را شناسایی کنید.

گزارش تصویری کلی
تجزیه و تحلیل SWOT معمولا به شکل یک مربع ارائه می شود. هر ربع در این ماتریس نشان دهنده یک عامل است. این طرح بصری نمای کلی موقعیت شرکت را نمایش داده و گفتگو و تبادل نظر را تشویق می کند. با این که ممکن است اهمیت بخش ها یکسان نباشد، اما مرور سریع آنها به سازمان کمک می کند تا سیر موفقیت و پیشرفت، نقاط قوت و ضعف ها را مشخص کند.

بینش عمیق تر
SWOT می تواند برای به دست آوردن بینش در مورد بازار و درک بهتر از رقابت به شما کمک کند. با این بینش می توانید برنامه ای برای ایجاد موقعیت منسجم و رقابتی در بازار ارائه دهید.

ادغام اطلاعات
تجزیه و تحلیل SWOT فرصتی برای ادغام اطلاعات گوناگون، صرف نظر از کمی و کیفی بودن آن است. تحلیل SWOT اطلاعاتی را که از قبل موجود بوده و هم چنین اطلاعاتی را که اخیرا به دست آمده اند، سازماندهی می کند. تحلیل SWOT با تنوع وسیعی از منابع اطلاعاتی سر و کار دارد. به همین علت، شرکت می تواند تنوع و گوناگونی اطلاعات را از یک ضعف به قدرت احتمالی تبدیل کند.

البته پیاده سازی و انجام تحلیل SWOT برای هر سازمان و در هر صنعت می تواند متفاوت باشد. درست مانند استفاده از CRM که با توجه به استراتژی ها و اولویت های سازمان می تواند در هر سازمان متفاوت از دیگری باشد. چیزی که در تمام شرکت ها و سازمان ها، چه در استفاده از سی آر ام، چه در تحلیل SWOT یا هر اقدام استراتژیک و مدیریتی دیگر مشترک است، پایه و اساس تحلیل یا استراتژی و هدف آن است.